تا كنون در بيشتر كتب تاريخي كه نامي از شهربابك برده شده غالبا بناي آن را به اوايل دوران ساساني نسبت مي دهند و وجه تسميه آن را نيز به بابكان پدر اردشير بابكان سرسلسله ساساني كه خاستگاه او از اين ديار بوده  نسبت مي دهند ولي گروهي نيز معتقدند كه بابك اين شهر را بنا نكرد بلكه نسبت به عمران و آبادي آن همت گذاشت كه با مطلب مستند تاريخي ذيل نظر گروه دوم تاييد مي گردد.

 قبل از ورود به بحث يادآوري مي كنيم كه سلسله هاي پادشاهي ايران در قبل از اسلام بدين قرار

 مي باشند:

        - پيشداديان (از حدود5670 سال پ. م. - 3200 سال پ. م.)

      - ایلامیان (بیش از ۳۲۰۰ سال پ. م. - ۵۳۹ پ.م.)

     - ماد (آغاز قرن هشتم پ. م. - ۵۵۰ پ. م.)

     - هخامنشیان (۵۵۹ پ. م. - ۳۳۰ پ. م.)

     - سلوکیان (۳۳۰ پ. م. - ۱۲۹ پ. م.)

     - اشکانیان (۲۵۶ پ. م. - ۲۲۴ م.)

     - ساسانیان (۲۲۴ م. - ۶۵۲ م.)

كوروش كبير كه از پدر به پار س ها و از مادر به مادها مي رسيد توانست بزرگترين و قدرتمندترين امپراطوري آن زمان را به پايتختي پاساگارد تشكيل دهد. كوروش دو پسر داشت به نام كامبيز و برديا.  بعد از کورش كامبيز (کمبوجيه) پسر بزرگتر بر مسند قدرت نشست و  بنا به گفته هرودوت، مورخ يوناني، برديا در حين شكار در نواحي اطراف شوش كشته شد. كمبوجيه اولين کاري که انجام داد لشکر کشي به مصر ( يكي از استان هاي ايران) جهت سركوب شورشيان و جلوگيري از ظلم و ستم به مردم مصر كه در حقيقت شهروندان ايران آن روز محسوب مي شدند بود. کمبوجيه تنها يک سال حکومت کرد و در حال برگشت از مصر به طرز مرموزي در سرزمين سوريه امروزي کشته شد.
بعد از مرگ کمبوجيه (يا در حين اقامت او در مصر) فردي به نام گئومات که از مردم ماد و طبقه مغ ها بود به پادشاهي رسيد. گئومات با استفاده از بي اطلاعي مردم از كشته شدن برديا خود را برديا و جانشين کمبوجيه معرفي کرد. ظاهرا گئومات از ناحيه دور از پاساگارد يعني از نشيرمه كه اخيرا در حوالي بم كشف گرديده خروج و حكومت را غصب كرده است. گئومات در حدود 3 سال بر ايران حکومت کرد. بي کفايتي بيش از حد او در اداره امور کشور خانواده هاي پارسي را به شک وا داشت. 7 تن از 7 خانواده بزرگ پارسي بر او شوريدند و سر انجام توانستند حکومت را از او بگيرند و بار ديگر حکومت به دست پارس ها افتاد. از اين 7 تن داريوش اول پسر ويشتاسب به حکومت رسيد و سلسله هخامنشيان را به مركزيت تخت جمشيد تداوم بخشيد. در زمان داريوش كه مرزهاي امپراطوري ايران علاوه بر گستره وسيعي از آسيا و آفريقا به شبه زيره بالكان و قلب اروپا هم رسيد.

غرض از آوردن اين مقدمه گذرا اين بود كه يك شماي كلي از وضعيت سياسي ايران در 500 سال قبل از ميلاد مسيح در ذهن خواننده تداعي و سپس به بحث و بررسي پيرامون خبري كه چندي پيش در خبرگزاري ها منتشر شد پرداخته شود.  

تيتر اين خبر كشف شهر هخامنشي نشريمه در بم مي باشد ولي در متن آن به عباراتي نظير آمدن نام شوروشه (سروشك) كه يكي از روستاهاي امروزي شهربابك است در گل نبشته هاي تخت جمشيد است بر مي خوريم و حتي ذكر گرديده كه كركيش از فرمانروايان نامدار آن زمان و فرمانرواي ايالت كرمان به مركزيت نشريمه اهل اين منطقه بوده است. قسمتي از اين خبر عينا نقل مي گردد:

باستانشناسان اعتقاد دارند يافتن مكان پيشياوودا(نشيرمه) در ارتباط با سالهاي راز آلود اواخر پادشاهي كمبوجيه و سال هاي پر آشوب پس از آن، از اهميتي بسزا برخوردار است زيرا مي تواند رويكرد ما را در تفسيرهاي رايج تغيير داده و به اصلاح بخشي از تاريخ تاريك اوايل دوره هخامنشي و چگونگي تغيير سلطنت از دودمان كورش به خاندان داريوش ياري مي رساند.
بررسي هاي "نرگس احمدي"، "شهرام زارع" و "محمدتقي عطايي" روي محوطه بزرگ كشف شده از دوره هخامنشي در منطقه بم نشان داد با توجه به وسعت قابل توجه محوطه، اين مكان شهري بوده كه دست كم وسعت آن به 42 هكتار مي رسيده است.
"محمدتقي عطايي"، باستانشناس و عضو پايگاه پژوهشي بم در گفتگو با ميراث خبر گفت: «به احتمال بسيار زياد شكل گيري و بقاياي اين شهر وابسته به فناوري قنات بوده است. به نظر  مي رسد كه اين محوطه بزرگ با شهر نشيرمه (پيشياوودا) دوره هخامنشي منطبق باشد.» حدود سرزمين كرمان دوره هخامنشي تا حد زيادي با استان كرمان امروزي مطابق دارد.

به گفته اين باستان شناس بر اساس گل نبشته هاي تخت جمشيد سه مكان يا شهر در كرمان زمين نامبردارتر بوده اند. اين سه عبارتند از "كورمان"، "شوروشه" و "نشيرمه".
عطايي افزود: « در يكي از گلنبشته ها از جايي به نام "پوروش" نام برده شده كه شخصي به نام "كركيش" شهربان آنجا بوده است. اگر چه نام كركيش در ارتباط با پوروش در يك متن آمده اما او شخصيتي نامبردار بوده و نامش در بيش از 100 متن ديگر آمده است. البته كركيش مي توانسته نام چندين شخصيت در دوره هخامنشي بوده باشد. ظاهرا چنين نيز بوده است. در ميان اثر مهر گلنبشته هاي باروي تخت جمشيد، اثر مهر فاخري برجاي مانده كه به شخصيت هاي معتبري تعلق داشته است. اين مهر نخست توسط كركيش طي سال هاي پانزدهم تا نوزدهم سپس توسط شخص ديگر بنام "شهر ديو" در طول سال هاي بيستم تا بيست و ششم پادشاهي داريوش بزرگ استفاده شده است. اما اين كركيش كه از مهر استفاده مي كرده با كركيشي كه شهربان "پوروش" بوده متفاوت است. زيرا مي توانيم گل نبشته هاي ديگري را در ارتباط با او مطرح كنيم كه شايد نام وي را بر خود ندارند. وي در سال هاي نوزدهم تا بيشت و هشتم پادشاهي داريوش اول عهده دار اين سمت بوده است.»
وي گفت: «طبق اين گل نبشته ها، كركيش با مهر ويژه اش با سرزمين پوروش پيوند مي خورد و چون او شهربان آنجا بوده، به همين دليل احتمالا در هر مكان ديگري نيز كه ديده شود آنجا نيز جزء حوزه اداري او، پوروش بوده است. پوروش را در شرق پارس مي جويند كه مركزش كورمان بوده. كورمان هم صورت ايلامي واژه پارسي باستان كرمان است. در شهر كرمان هنوز مي توان شواهدي از دوره هخامنشي يافت. در اين شهر بر ستيغ و اطراف دو كوه كم ارتفاع نزديك به هم كه كاملا بر شهر مشرفند، بقاياي دو دژ به نام هاي قلعه دختر و قلعه اردشير وجود دارد. ظاهرا در قلعه دختر سفال هايي از دوره هخامنشي ديده شده است. كركيش احتمالا در كورمان اقامت داشت، دست كم اينكه در متني، رفتن او به آنجا تاييد شده است.»
جايگاه بعدي شوروشه است. اين مكان كه گاهي به صورت سروشه نيز خوانده شده تاكنون مكانيابي نشده است. با وجود اين ممكن است گفتهاي از "ابن خردادبه "، مورخ راهگشا باشد. او ضمن توصيف شهرهاي ميان راه شيراز تا كرمان از جايي به نام سروشك نام مي برد كه ممكن است جايگزين سوروشه(سروشه) دوره هخامنشي شده باشد. مسيري را كه "ابن خرداد به" باز مي گويد از شيراز شروع مي شده و پس از گذر از شمال درياچه تشك به شهر بابك مي رسيده است. در اين ميان صاهك اين خردابه به چاهك امروز در همان مسير قابل انطباق بوده و شهر بابك هنوز هم پابرجاست.
عطايي مي گويد: « سروشك هم جايي ميان اين دو قرار داشته است. سروشك، امروزه وجود ندارد و به نظر مي رسد كه در قرون اوليه اسلامي متروك شده باشد. شايد بتوان سروشك را جايي در حوالي شهر هرات كه امروز تنها شهر ميان چاهك و شهربابك است، پيدا كرد. با همه اين اوصاف، اين فرضيه بعدها بايد در بررسي هاي باستان شناختي آزموده شود. در هر حال كركيش در دو متن به سوي شوروشه (سروشه) روان بوده است. جالب توجه است كه او هر دو بار، در ماه يازدهم سال به شوروشه (سروشه) مي رفته است. همچنين بر اساس متن گلنبشته، كركيش اهل شوروشه و بنابراين پوروشي بوده است.»

عطايي درباره سومين جايگاه يعني نشيرمه گفت: «درباره اين شهر اطلاعات بيشتري در اختيار داريم. كركيش در ماه دوازدهم سال بيست و سوم در تخت جمشيد بوده و در متني او در حال دريافت جيره هايي در ارتباط با مكاني به نام" نشيرمنو" است. به اين ترتيب نشيرمنو نيز بايد جايي در شهرباني پوروش بوده باشد.»

و اما غرض از نوشتن اين مرقومه اين بود كه به آقاي عطايي و ساير باستان شناسان زحمتكش كه عنوان نموده اند "سروشك، امروزه وجود ندارد و به نظر مي رسد كه در قرون اوليه اسلامي متروك شده باشد"  بگوييم كه سروشك (سروشه) گل نبشته هاي تخت جمشيد  هنوز هم پا برجا و در شمال شرقي شهربابك واقع شده ليكن كساني كه در كرمان نان ميراث فرهنگي را مي خورند زحمت بررسي و كاوش پيرامون شهربابك و توابع آن كه درحقيقت يادگار دوران هاي اوليه زيست و تمدن بشري هستند را به خود نمي دهند و چه بسا در آينده منطقه اي را در شهرستان ديگري كشف و اعلام شود  اين همان سايت باستاني سروشك است كه در متون هخامنشي آمده است!

محمد     زاده رحماني